Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç.Dr.Ahmet İnanır kon u hakkında önemli bilgiler verdi.     

Dizde oluşan ağrılarla başlayan (merdiven inerken,çıkarken ya da oturup ayağa kalkarken) diz kireçlenmelerinde tedaviye geç kalınmaması adına erken teşhis önemlidir.

 Diz kireçlenmesi nedir ?

Halk arasında kireçlenme  olarak ifadenin tıbbi karşılığı diz aralığında bulunan kıkırdağın bozulması ve eklem kenarlarında kemik büyümesidir. Ayrıca kıkırdağın kütle kaybı kıkırdak altında bulunan kemikte de dejenerasyona neden olmaktadır. 50 yaş üzerindeki kişilerde en sık görülen eklem hastalığıdır. Orta ve ileri yaşın hastalığı olup 40 yaşından önce görülmesi nadirdir. Osteoartrit  vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilir. En sık etkilediği eklemler eller, kalça, diz ve omurgadır. Kıkırdak bozulması, hafiften ağır kayıplara kadar olabilmektedir. Ne kadar erken önlem alınır ise o kadar kolay tedavi şansına sahibiz.

Belirtileri nelerdir ?

Eklem kireçlenmesi ağrı, tutukluk, kilitlenme, şişlik, yürüme zorluğuna neden olabilmektedir. Ağrı; en sık şikayettir. Başlangıçta hareket sırasında ya da günün ilerleyen saatlerinde oluşur ve dinleme ile rahatlama olur. Eklem kıkırdağındaki bozukluklar ilerledikçe yük taşırken, merdiven çıkarken, yokuş çıkarken hatta istirahat sırasında dahi ağrı hissedilebilir. Tutukluk, sabah veya uzun süren hareketsizlikten sonra ortaya çıkabilir ve kısa sürer. Eklem hareketlerinde kısıtlanma, kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şiş gibi görülür.  Yakınmalar zaman zaman azalıp geçer gibi hissedilse de yıllar sonraproblemler artarak tekrar ortaya çıkabilir.

Tetikleyen sebepler ?

Eklem de kıkırdak dejenerasyonunu  tetikleyen en önde gelen neden obezitedir. Kontrolsüz spor hareketleri de kireçlenme geliştiren nedenlerin başlarında sayılabilir. Osteoartrit orta ve ileri yaşın hastalığıdır. 40 yaşından önce görülmesi nadirdir. Yaşlanma ile eklem kıkırdağında değişiklikler oluşur buna bağlı olarak dayanıklılığı azalır. Bu nedenle yaş ilerledikçe osteoartrit  görülme sıklığı artar. Kadınlarda osteoartrit gelişme ihtimali daha yüksektir. Osteoartritde  genetik faktörlerin rol oynadığı artık bilinmektedir. Ayrıca Gut, Rom atoid artrit, diabetik nöropat i, paget hastalığı, septik artrit ve doğuştan kalça çıkığı gibi hastalıklar kireçlenme  gelişme riskini artırmaktadır. 

Tanısı nasıl konulur ?

Asıl olan her ne kadar muayene olsa da direkt grafi - Röntgen ;  yakınmaların hangi şiddette olduğunu yeterince göstermemesi eksik yönüdür. BT, MRI ,USG detay açısından kullanılabilecek yöntemlerdir. Şunu da belirtmek gerekir ki tetkiklerde aynı sonuca sahip olan hastalar arasında değişiklik görülebilmektedir. Bazıları ciddi ağrı yaşarken aynı sonuca sahip başka bir hasta hiç ağrı  hissetmeyebilmektedir.

Tedavisi nedir ?

Tedavi, hastalığın evresi ve şiddetine uygun olarak planlanmalıdır.  Tedavide ilk basamak hastanın eğitimiolmalıdır. Yani hastanın biliş ve farkındalığını arttırmalıyız ki hasta kendini koruyabilsin. Kireçlenme gelişen eklemin aşırı kullanılmaktan sakınması öğretilmelidir. Kilo verilmesi en önemli tedavidir. Düzenli egzersiz mutlaka gereklidir. Ağrı kesici ilaçları önermediğimizi tekrar belirtmek isteriz. Fizik Tedavi uygulamaları arasında klasik fizik tedavi ile yetinilmemeli ilave kombinasyonlar mutlaka yapılmalıdır.Klasik ağrı kesicileri önermiyoruz. Ancak kıkırdak yapımını destekleyen ilaçların kullanımı hastaya göre önerilmelidir.Eklem içi enjeksiyonlar arasında kor tizon enjeksiyonu eklem şişliğinin olduğu dönemlerde veya ileri yaş hastalarda başka işlem yapılamıyorsa hastanın rahatlaması amacıyla en son düşünülmelidir. Ayrıca eklem içine eklem kayganlığını artıran ilaçlar enjekte edilebilir. Çok sık kullanılan PRP, ozon, proloterapi, nöral  terapi, kuru iğneleme,akupunktur,kinez yobantlama, Manuel terapi kireçlenme tedavisinde tek başına yetersiz kalmaktadır. Hacamat, sülük, masaj ile kireçlenmenin tedavi edilemeyeceğini belirtmek isteriz. Günümüzde karın yağından elde edilen Kök Hücre uygulamaları daha önde gelen ve çözüm üretme şansı en fazla olan tedavi olarak kullanıma girmiştir. Ancak sadece bir yöntemin yetersizliğini görüyor olmamız nedeniyle yine kombinasyonların  yapılması hayli önem arz etmektedir. Tıbbi tedavi yöntemlerinden yarar görmeyen hastalar ise cerrahi tedaviye mecbur kalmaktadır. Bunlar ise artroskopiktemizleme, kemik düzeltici ameliyatlar, eklem protezleriolarak sayılabilir. Burada protezleri n ömür boyu dayanıklı olmadığını da belirtmek gerekir.

 Diz kireçlenmesinde kilonun önemi nedir? 

Obezite kireçlenme açısından en önde gelen hastalıktır. Şişmanlık direkt olarak eklem kıkırdağına bozucu etki yapmaktadır.

Diz kireçlenmesine karşı hangi besinler tüketilmeli ?

Portakal, mandalina, greyfurt, küçük taneli meyveler, dolmalık biber, domates, soğan C vitamini kaynakları olup kıkırdak yapısının olmazsa olmazı olan kollajen üretiminde kullanılır. Somon, ton balığı, sardalye, karides, istiridye omega-3 açısından zengin olup yararlı olabilir. D vitamini kesinlikle yeterli düzeyde tutulması gereken bir tedavi aracıdır. E vitamini içeriğiyle yemiş türleri ve yer fıstığı tavsiye edilmektedir. Bozucu etkilerinden dolayı şeker ve nişasta içeren besinlerden kaçınılmalıdır. Glukozamin, ko ndroitin ve glukojen takviye  olarak alınabilir.